Fransa’nın göç yasasında değişiklikle ilgili tasarısı 19 Aralık Salı günü yapılan oylamalarda Parlamento’nun her iki kanadında da kabul edildi. Çoğunluk ve Cumhuriyetçilerin uzlaşması sonucu oy çokluğuyla kabul edilen metin için 349 kabul ve 186 karşı oy kullanıldı. Metnin sertleştirilmesi ise radikal sağ tarafından memnuniyetle karşılandı. Le Pen bu yasayı ideolojik bir zafer olarak değerlendirdi. Sol partiler ise metnin ülke için bir utanç olduğu açıklamasında bulundular. İçişleri Bakanı Gérald Darmanin, konu ile ilgili yaptığı açıklamada, metni “yabancıları daha iyi entegre etmek ve suç işleyenleri sınır dışı etmek için uzun bir mücadele. Güçlü ve sağlam bir metin” olarak değerlendirdi.1 

Yasa Aşırı Sağın Zaferi Olarak Kabul Ediliyor

18 aydır parlamentonun gündeminde olan metin, özellikle göçmenlerin oturum haklarının zorlaştırılması, sosyal, ekonomik, sağlık haklarının kısıtlanması gibi konularda getirildiği sert değişiklikler nedeniyle RN’nin radikal söylemlerine yakınlaşma olarak da değerlendiriliyordu. Bilindiği üzere Marine Le Pen’in liderliğini yaptığı parti olan RN (Rassemblement National, Ulusal Birlik), özellikle 2022 seçim politikasında ırkçı, göçmen ve müslüman karşıtı söylemleriyle ön plana çıkmıştı. Göçmen yasası metni Macron kanadında da bazı milletvekillerince RN’nin fikirlerine yakınlaşması nedeniyle eleştirilerek bu şekilde kabul edilmesi halinde istifalar yol açacağı belirtildi. İstifa edeceği söylenenler arasında Sanayiden sorumlu Roland Lescure, Ulaştırma Bakanı Clement Beaune, Yüksek Öğretim ve Araştırmadan sorumlu Sylvie Retailleau, Lojmandan sorumlu Patrice Vergriete gibi isimler bulunmaktaydı. Parti içi tepkileri yatıştırmak için ise Macron, metnin RN'nin oyları sayesinde kabul edilmesi halinde yayımlanmamasını önerdi. (Anayasa’nın 10. Maddesi, Cumhurbaşkanına Meclis ve Senato'da yeni bir müzakere talebinde bulunmasına olanak sağlamaktadır.) Oylama sonrasında ise Sağlık Bakanı Aurelien Rousseau görevinden istifa etti. Marine Le Pen ve diğer bazı parti üyeleri yaptıkları açıklamalarda yasanın kabulünü ideolojik bir zafer olarak nitelendirmeleri dikkat çekti.

Yasa Değişikliği Neler Getiriyor?

Yasanın sağlık, sosyal-ekonomik haklar ve vatandaşlık hakları gibi birçok alanda yabancılarla vatandaşlar arasındaki ayrımı derinleştirdiği ve aile birleşimi, vatandaşlık hakkı, oturum hakkı, sosyal yardımlar, göçmen kotası gibi birçok alanda göçmenlerin haklarına sınırlamalar getirdiği anlaşılmaktadır.

* APL olarak adlandırılan lojman yardımlarında da yabancılar bakımından çalışan yabancılar için 3 ay Fransa’da bulunma; çalışmayan yabancılar içinse 5 yıl Fransa’da bulunma şartı getirildi.

* Doğuştan gelen vatandaşlık hakkında ise normalde yabancı bir ailenin Fransa’da dünyaya gelen çocukları 18 yaşına geldiğinde otomatik olarak Fransız vatandaşı olabilirken, değişlikle bu durum talep şartına bağlandı.

* Ne kadar yabancının Fransa’ya giriş yapabileceği bakımından da parlamentoya 3 yıllık süre için bir kota belirleme yetkisi tanındı. Her ne kadar bu kotaya sığınmacıların dahil edilmediği belirtilse de bir kota belirlenmesinin anayasaya aykırı olacağı eleştirileri getirildi.

* Aile birleşimi talebinde bulunabilmek için en az 24 aydır Fransa’da yaşıyor olma ve yeterli gelir sahibi olma şartı getirildi. Bu genel şarta ek olarak getirilmek istenen aile bireylerinin yeterli düzeyde Fransızca konuşması, Cumhuriyetin değerlerini bilmesi gibi ek şartlar da isteneceği belirtildi.3

* Yabancıların entegrasyonu alanında da önemli değişiklikler getirildiği görülmektedir. Genellikle 4 yıl olarak verilen ilk çok yıllık oturum başvurusunda ve Fransız vatandaşlığı başvurusunda en az B-1, B-2 düzeyinde Fransızca bilgisine sahip olmak zorunlu hale getirildi. Şu anki düzenlemede çok yıllık oturum için A-2 düzeyde Fransızca eğitim aldığını göstermek herhangi bir sonuç belgesi olmadan da yeterliydi. Fransız vatandaşlığı başvurusu için de B-1 düzeyinde Fransızca bilgisi yeterliydi. Dolayısıyla oturum ve vatandaşlık başvurularında aranan dil kriteri yükseltilmiş oldu. İşverenlerin yabancı çalışmalar için dil eğitimi yükümlülüklerinin güçlendirilmesi de metinde yer aldı.

* Entegrasyon bölümünde yer alan bir diğer değişiklik de vatandaşlık bilgisi formasyonu için getirildi. Şu anki düzenlemede çok yıllık oturum ya da vatandaşlık başvurusu öncesinde alınması zorunlu olan formasyon, yeni düzenleme ile oturma iznine başvuran tüm yabancılar için yeni bir sözleşme imzalayarak Cumhuriyetin ilkelerine (ifade ve vicdan özgürlüğü, kadın-erkek eşitliği, Cumhuriyetin slogan ve sembolleri) saygı göstermeyi taahhüt etme şeklinde şart koşulmaktadır. Bu ilkelerden herhangi birinin reddedilmesi durumunda valiliklerin oturma iznini reddedebileceği, geri çekebileceği veya yenilemeyebileceği de belirtilmiştir.

* Metinde Fransız vatandaşlığını vatandaşlığa kabul, evlilik, kolektif etki, iradenin açıklanması vb. şekillerde alan çifte vatandaşlar bakımından kamu otoritesini elinde bulunduran bir kişiye (asker, polis memuru vb.) karşı kasten öldürme suçundan kesinleşmiş bir mahkûmiyet halinde vatandaşlığın düşeceği düzenlemesi getirildi.

* Yasanın oturum hakkıyla ilgili bölümünde de önemli değişiklikler getirilmiştir. Yasadışı ikamet suçu durumunda verilen ceza 3750 avro olarak belirlenirken, üç yıl ülkeden uzaklaştırma kararı da verilebileceği düzenlendi.

* Bir Fransız’la eş olma ya da Fransız çocukların ebeveyni olma kriteriyle oturma izni şartlarının 3 yıldan 5 yıla yükseltildi. Hasta yabancı oturum izninin de bazı istisnalar dışında yalnızca menşei ülkede uygun tedavi bulunmadığı taktirde verileceği şeklinde sınırlandırıldığı anlaşılmaktadır.

* Yabancı öğrencilerin ilk oturma iznini alabilmeleri için “iade” depozitosu (miktarı kararname ile belirlenecek) yatırmaları gerekecektir. Bu düzenlemede düşük gelir ve mükemmel akademik veya üniversite kariyeri gibi durumlar için istisnalar yer almaktadır. Öğrencinin ihraç kararına uymaması durumunda ise depozito öğrenciye iade edileceği belirtilmiştir.

* Yeni düzenleme ile birlikte geçici ikamet kartı verilmesinin veya geri alınmasının reddedilmesi için belge sahtekarlığı, seçilmiş görevlilere veya kamu görevlilerine karşı işlenen suçlar vb. yeni gerekçeler oluşturulmuştur. Ayrıca kamu düzenine yönelik ciddi tehdit durumunun, ikamet kartının yenilenmemesine veya iptal edilmesine neden olacağı belirtilmiştir. Bazı uzun unvanların yenilenmesi için ise Fransa'da yılda altı ay süreyle etkin kalma zorunluluğu şartı getirilmiştir.

* İnşaat, yaşlı bakımı, temizlik gibi çalışan ihtiyacının yoğun olduğu mesleklerde çalışan ve yasal oturumu olmayan işçilere istisnai olarak geçici işçi ya da işçi statüsü verilebileceği düzenlenmiştir. Bu sektörlerde çalışan işçilerin ayrıca işverenlerine başvurmalarına gerek kalmadan ikamet izni alabileceği belirtilmiştir. Özellikle son 24 ay içerisinde 12 (ardışık ve/veya değil) çalışmış olduklarını, 3 yıl Fransa’da ikamet ettiklerini ve entegre olduklarını kanıtlamaları gerekmektedir. Ancak valilikler bu statüyü verip vermeme konusunda taktir yetkisine sahip kılınmıştır. Bu düzenlemenin 2026 yılına kadar test edileceği de belirtilmiştir.

* Serbest meslek sahibi olma statüsüne erişim, çalışma izni veren bir kart sahibi olma koşuluna bağlanmıştır. Yasadışı işçi çalıştıran şirketlere yönelik yaptırımlar güçlendirilmiştir.

* Kamu düzenine ciddi tehdit oluşturduğu kabul edilen yabancıların sınır dışı edilmesini kolaylaştırılmaktadır. Buna göre uzun süredir Fransa'da bulunan veya orada kişisel ve aile bağları bulunan, özellikle en az beş veya üç yıl hapis cezası gerektiren suç veya kabahatlerden hüküm giymiş veya seçilmiş kişilere karşı şiddete karışmış olanlar da dahil olmak üzere yasal yabancıların sınır dışı edilmesine olanak tanıyacak.

* Sığınmacılara yönelik önemli bir düzenleme tek duraklı kabul merkezlerinin (GUDA) yerine "Fransa Asile" adı verilen bölgesel merkezlerin kademeli olarak konuşlandırılması olarak belirtilmiştir. Düzenleme ile aynı yerde sığınmacının valilik tarafından kaydedilmesi, Fransız Göç ve Entegrasyon Dairesi (OFII) tarafından hakların açılması ve talebin Fransız Mülteci ve Vatansız Kişilerin Korunması Dairesine (OFPRA) iletilmesi mümkün kılınmıştır.

* Mülteci ailelere yönelik aile birleştirme prosedüründe yapılan değişiklikle kaçma riski taşıyan veya kamu düzenine tehdit oluşturan sığınmacıların, belirli koşullar altında ev hapsine veya idari gözetime tabi tutulabileceği düzenlenmiştir.

* Yabancıların standart dava usullerinin sayısı 12'den 3'e düşürülerek davaların basitleştirileceği belirtilmiştir. 4